Ayırıcılar primer teçhizattır ve kesicilerin akım yolu üzerinde bulunarak kesiciden önce ve sonra yerleştirilir. Kesici bakım ve onarımı için kesici açıldıktan sonra ayırıcılar açılır ve önce ayırıcılar kapatılarak kesici kapanması sağlanır. Akım geçen devrede ayırıcı açıldığında meydana gelen ark söndürülemediğinden ayırıcı teçhizatının yanmasında sebep olur. 

Gerilimsiz devrelerde ayırıcılar toprak irtibatını sağlar. Toprak ayırıcısı adı verilen ayırıcılar ile kesici ve ayırıcı açılıp kapatılması güvenli hale gelir. Hat ayırıcısı hat çıkışına bara ayırıcısı ise kesici ile bara arasına yerleştirilir. Ana bara - transfer bara düzeninde ise by-pass ayırıcısı kullanılır.

Gerilim seviyesi, 66 kV, 154 kV, 220 kV, 400 kV ve 800 kV  olan yüksek gerilim şalt sahalarında veya trafo merkezlerinde döner izolatörlü ayırıcılar kullanılır. Ayırıcı manuel veya basınçlı hava, hidrolik veya elektrik motoru ile açmak için kumanda edilebilir ve uzaktan açma yapılabilir.  Ayırıcı üzerindeki izolatör belirlenen bir açıyla döner ve kontaklar ayrılır.

Gerilim altında ancak akım olmayan yani yüksüz devrelerde çalıştırılır. Ancak ayırıcı kontaklarının açılıp kapanması sırasında ark meydana gelebilir. Ark önlemek için ark boynuzu ve korona halkaları kullanılır. 

Tek döner izolatörlü ayırıcılar:

Tek bir izolatörü dönen ayırıcılara tek döner izolatörlü ayırıcı denir. Döner izolatörü ayırıcı üzerinde ortada veya kenarda olacak şekilde tasarım yapılabilir. Döner izolatörü ortada olan tek döner izolatörlü ayırıcı  66 kV, 154 kV ve 220 kV şalt tesislerinde kullanılır. Ortada yer alan izolatör kendi etrafında 90 derece dönerek kenarda bulunan sabit izolatörlere kenetlenir ve ayrılır. Tek döner izolatörü kenarda olan ayırıcılar 110 kV'dan 800 kV'a kadar kullanılabilir. 154 kV ve 400 kV trafo merkezlerinde de kullanılmaktadır. 

Tek döner izolatörü kenarda olan mafsalsız düşey kapamalı ayırıcılarda hareketli kontak bütünleşik olup ayırıcı açıkken kontak yere dik konumdadır. Kontak kapandığında yatay duruma geçer. 

Tek döner izolatörü kenarda olan diğer bir ayırıcı çeşidi olan pantoğraf ayırıcı hareketli kontağın çalışmasına göre yatay ve dikey pantoğraf olarak ayrılır. Yatay pantoğrafta hareketli kontak mesnet izolatör üzerindeki sabit kontağa kenetlenir ve açılır. Dikey pantoğrafta sabit kontak yoktur doğrudan baraya kenetlenir.

Çift döner izolatörlü ayırıcılar:

Çift izolatörü dönen ayırıcıların her iki izolatörü 90 derece döner ve ayırıcıyı açıp kapar. Kış mevsimi sert olan yerlerde kontakları kaplayan buzun kolay kırılması bu açma yöntemi ile sağlanır. 

Kaynak: Yüksek Gerilim Elektrik Malzemeleri ve Testleri - Halil Ulusoy