Üç fazlı devrelerde faz gerilimi, fazlar arası gerilim konusunu bilgi tazelemek amacıyla biraz detaylandırdım. İşlemler sırasında ağırlıklı olarak vektörlerin analitik yöntemle toplanıp çıkarılması kullanılmıştır. Yazıda basit anlatım tercih edilmiştir.
Nominal Gerilim ve Anma Gerilimi
Genelde nominal değerler ile anma değerleri aynı anlamda kullanılmakta ve biraz karışıklığa yol açmaktadır. Elektriksel değer olarak gerilim değeri ele alınmıştır.
Nominal Gerilim
İletim ve dağıtım sistemi gibi elektrik sisteminin (yabancı kaynaklar güç sistemi ifadesini kullanır) gerilimini belirtir. Örnek olarak iletim sistemi 400 kV faz-faz nominal gerilim seviyesindedir. Nominal gerilim, standart veya sınıflandırma oluşturmak için belirtilir. 400 kV rms değeri gibi ifadeler de kaynaklarda yer almaktadır. 400 kV nominal sistem geriliminde işletme gerilimi sistem frekansında sürekli olarak en yüksek 420 kV olabilmektedir (Şebeke Yönetmeliği). Nominal gerilimin maksimum değeri 420 kV ile belirtilmiştir. Sistemdeki gerçek gerilim nominal gerilim olan 400 kV'dan farklı olabilir.
Elektrik Faturası Hesaplama (Mesken)
Mesken tarifesini, "Tek Terimli Tek Zamanlı Mesken AG" olarak yani gündüz-puant-gece ayrımı olmaksızın alçak gerilimden beslenen elektrik abonesi olarak baz alalım.
Son endeks ve ilk endeks arası fark bulunur ( Son okuma tarihindeki endeks ile bir önceki okuma tarihindeki endekslerdir.) Endeks farkı: 200 kWh olsun.
Hesap Makinesiz Karekök Almak
Ortalama Güç, Santral Yük Faktörü, Santral Kapasite Faktörü, Santral Kullanım Faktörü ve Yararlanma Faktörü
Elektrik santral işletmeciliğinde ve elektrik üretim sektöründe bazı performans parametreleri sıklıkla karşımıza çıkmaktadır.
Reaktif Enerji Kompanzasyon Oranları
Dağıtım sistemine bağlı genelde özel trafolu müşterilerin ilgilendiği konu olan kompanzasyon oranı yani tek yönlü sayaçta tüketilen indüktif enerjinin aktif enerjiye oranı ve kapasitif enerjinin aktif enerjiye oranı hesaplanarak ceza durumu tespit edilebilmektedir. Ancak bu oranların nerede resmi olarak yazdığı ile ilgilenenler için EPDK'nın 5999-3 sayılı Kurul Kararında oranlara ait ifadeler bulunabilmektedir.
Buna göre "Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul Esaslar" Kurul Kararı 31/12/2015 tarihli 29579 sayılı Resmi Gazetede yer almaktadır. Oranların ifade edildiği kısım İkinci Bölüm Reaktif Enerjisi Tarifesi Madde 13-3:
Özel Trafolu Müşterilerde Trafo Kaybının ve Bedelinin Hesaplanması
Orta gerilimden beslenen trafoların trafo kaybı miktarlarının ve bedelinin nasıl hesaplandığına dair bir örnek vermeye çalıştım.
01.06.2011 tarihli 27951 sayılı Resmi Gazete'de Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği Uyarınca; Kayıp Katsayıları Hesaplama Metodolojisine İlişkin Usul ve Esaslar yayınlanmıştır. 28.05.2013 tarihli ve 28660 sayılı EPDK Kurul Kararı ile Usul ve Esaslara ait Ek-2 dokümanı değiştirilmiştir.
İlgili yönetmelik özel trafolu müşterilerde trafo kaybının hesap yöntemini ortaya koymaktadır. Buna göre ilgili metodolojide genleşmeli ve hermetik tip trafolara ait kayıplar boşta ve yükte kayıplar olmak üzere 15 kV ve 33 kV Orta Gerilim (OG) seviyelerinde ele alınmış ve bir tablo halinde verilmiştir. Bu tabloya göre nominal gücü min. 50 kVA ve max.1600 kVA olan OG'den beslenen trafolar yer almaktadır.
Nominal Transformatör Gücü ( Pn)
|
İşletme Gerilimi
|
Boşta Kayıplar (Pb)
|
Yükte Kayıplar (Pcu)
|
|
kVA
|
kV
|
kW
|
kW
|
|
50
|
15
|
0,19
|
1,10
|
|
33
|
0,23
|
1,25
|
||
100
|
15
|
0,32
|
1,75
|
|
33
|
0,38
|
1,95
|
||
160
|
15
|
0,46
|
2,35
|
|
33
|
0,52
|
2,55
|
||
250
|
15
|
0,65
|
3,25
|
|
33
|
0,78
|
3,50
|
||
400
|
15
|
0,93
|
4,60
|
|
33
|
1,12
|
4,90
|
||
630
|
15
|
1,30
|
6,50
|
|
33
|
1,45
|
6,65
|
||
800
|
15
|
1,50
|
8,50
|
|
33
|
1,75
|
8,70
|
||
1.000
|
15
|
1,70
|
10,50
|
|
33
|
2,00
|
10,50
|
||
1.250
|
15
|
2,10
|
13,00
|
|
33
|
2,25
|
13,00
|
||
1.600
|
15
|
2,60
|
17,00
|
|
33
|
2,80
|
17,00
|
Formüldeki öncelikle Tc değerleri tarifeli zaman dilimlerine göre hesaplanabilir.
Gündüz tarifesi 06:00-17:00 saatlerini kapsadığından günlük 11 saatlik bir ölçüm olacaktır. Son okuma tarihi ve ilk okuma tarihi arası farktan gün hesaplanır. Diyelim ki sayacınız 31 Ocak ve 27 Şubat arasında okunsun. Bu değer 28 gün x 11=308 saat olacaktır. 308 değeri gündüz oluşan Tc zamanını ifade eder.
Trafo 250 kVA ve 33 kV seviyesinden bağlı OG abonesi olsun.
28 günde gündüz 50 kWh tüketildiği varsayılsın (sayaçtaki son endeks ve ilk endeks arası fark) faturada oluşan trafo kaybını bulmaya çalışalım . 50 kWh, 250 kVA trafo için küçük bir tüketim olacaktır. Kc hesabı için Pb=0,78 kW ( 250 kVA, 33 kV trafo) boşta kayıp, Pcu=3,5 kW yükte kayıp tablodan alınır.
Buradan Kc= 240,24 kWh elde edilir. Gündüz tarifesi birim fiyatı ile çarpılarak trafo kaybı gündüz kısmına ait değer hesaplanabilir.
Buradan görüldüğü gibi aylık 50 kWh gündüz tüketimi yaklaşık 240 kWh trafo kaybı oluşturmaktadır.
Örnek olarak 28 günlük gündüz çekilen enerjiyi arttıralım. 250 kVA trafodan saatte 160 kW çekilsin ve 28 gün x 11 (gündüz saati)=308 saat tüketim olur. 160 kW x 308 saat =49280 kWh = 28 günlük gündüz tüketimi olsun
Aynı formülü uygularsak trafo kaybı değeri:
Kc=729,490 kWh trafo kaybı oluşur. Bu değer gündüz tarifesi ile çarpılarak gündüz trafo kaybı bedeli hesaplanır.
Puant zaman 17:00-22:00 olduğundan 5 saatlik bir zaman dilimini kapsar. Puant zamanda saatte 50 kW çekilsin, 5 saatte 5 x 50 kW = 250 kWh ve 28 günde 28 x 250 =7000 kWh= Ec sayaçtan okunan endeks farkı olsun.
Kc= 130,917 kWh trafo kaybı puant zaman için hesaplanır.
Gece trafo kaybının hesabı :
Gece saatleri 22:00-06:00 = 8 saat
28 günde gece çekilen enerji için sayaçtan okunan endeks farkı değeri Ec=20000 kWh olsun.
= 28 gün x 8 saat = 224 saat
Formül uygulanırsa:
Kc=285,523 kWh = gece trafo kaybı
Trafo kaybının fiyatının hesabı için ( Ocak 2017 1. çeyrek ) için geçerli tarifeler Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu'nun internet sayfasından bulunabilir.
www. epdk.gov.tr sitesinden Elektrik - Kurul Kararları -Elektrik Piyasası Tarife Kurul Kararları
Açılan menüden tarife tablolarının bulunduğu Karar'a bakılır.
Burada yer alan tablodan örnek olarak tarife tek terimli 3 zamanlı ticarethane olsun. OG özel hat olduğundan tablodan OG tarafına bakılırsa :
Gündüz= 0,212688 TL
Puant = 0,382026 TL
Gece = 0,0949 TL olacaktır.
Trafo kayıplarının fiyatı :
729.490 x 0.212688 = 155,15 TL =gündüz trafo kaybı bedeli
130.917x0,382026 = 50.01 TL = puant trafo kaybı bedeli
285.523 x 0.0949 = 27.096 TL gece trafo kaybı bedeli
vergiler haricinde örnek olarak hesaplanabilir.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)